بانکداری نوین – گرچه بازارسرمایه در یک سال‌و نیم اخیر و تا همین چند هفته گذشته یکی از بدترین عملکردهای تاریخ خود را به نمایش گذاشته بود اما از اواخر اسفند و پس از پشت‌سر گذاشتن دو سال ناامیدکننده مسیری متفاوت را درپیش گرفت. رخوت ۲۰ماهه بازارسرمایه با نزدیک شدن به فصل مجامع عمومی عادی سالانه شرکت‌های بورسی رو به تغییر گذاشته است.
به گزارش پایگاه خبری بانکداری نوین ، ، بورس تهران، ۱۴۰۱ را با فضای بهاری آغاز کرده است. گرچه بازارسرمایه در یک سال‌و نیم اخیر و تا همین چند هفته گذشته یکی از بدترین عملکردهای تاریخ خود را به نمایش گذاشته بود اما از اواخر اسفند و پس از پشت‌سر گذاشتن دو سال ناامیدکننده مسیری متفاوت را درپیش گرفت. رخوت ۲۰ماهه بازارسرمایه با نزدیک شدن به فصل مجامع عمومی عادی سالانه شرکت‌های بورسی رو به تغییر گذاشته؛ از این‌رو کارشناسان و فعالان بازار سرمایه، پیشتازی شاخص‌کل بازار سهام را تا حدودی مرتبط با این موضوع می‌دانند و بر این باورند که نتیجه تقسیم سودها با توجه به فضای منفی که در ماه‌های گذشته بر بازار حاکم بوده، می‌تواند به تحریک تقاضا در بازار کمک کند.
معمولا در ماه‌های منتهی به فصل تقسیم مجامع، بازار داد و ستدها با بازدهی مناسب‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌تری نسبت به سایر روزهای معاملاتی همراه است، با این‌حال دلیل کلی تحریک نسبی تقاضا و بهبود وضعیت بازار در روزهای گذشته را صرفا نمی‌توان به نزدیکی زمانی معاملات با فصل مجامع مربوط کرد. آنطور که از شواهد برمی‌آید همه سهامداران از سود مجامع شرکت‌ها بهره‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌مند نخواهند شد. در این میان تنها برخی شرکت‌ها با تقسیم سود و رقیق‌شدن قیمت سهام میان سهامداران وضعیت را در ظاهرامر قابل‌قبول نشان می‌دهند که این موضوع نمی‌تواند بیانگر پایداری بازدهی مثبت بورس در ماه‌های آینده باشد. با همه این اوصاف فصل مجامع به‌طور سنتی برای سهامداران از جذابیت خاصی برخوردار است و اکثر آنها ردپای سهامی که درصد تقسیم سود بالایی دارند را دنبال می‌کنند، اما این همه ماجرا نیست.
برسر تقسیم سود بالا و پایین شرکت‌ها اظهارنظرهای مختلفی مطرح می‌شود. برخی تحلیلگران معتقدند سیاست تقسیم سود در مجامع با توجه به طرحهای توسعهای شرکت می‌تواند متفاوت باشد، به‌طوری که اگر شرکتی در راستای طرحهای توسعهای گام بردارد، با توجه به اصلاحات ساختاری که در برنامه دارد، سود کمتری تقسیم میکند تا به اصطلاح منابعش به‌جای تقسیم سود صرف طرحهای اصلاحی و توسعهای شود. برخی شواهد نیز از اثرپذیری قیمت سهام نسبت به تقسیم سود آن در مجمع حکایت میکند. معمولا در این حالت هرچه سود بیشتری تقسیم شود احتمال شکست قیمت سهم بالا می‌رود. با این حال گاهی نیز تقسیم سود کمتر به حفظ منابع در شرکت و توسعه فعالیت‌ها می‌انجامد.
ضرورت مطالبه‌گری سهامداران خرد
سیاست شرکت‌ها در میزان تقسیم سود در روند آتی معاملات بسیار اثرگذار است. هم‌اکنون نیز اینکه فصل مجامع بتواند تحریک جدی تقاضا و ثبت بازدهی مثبت و پایدار را به ارمغان بیاورد، یکی از موضوعاتی است که کارشناسان بورسی نسبت به آن واکنش نشان می‌دهند. در همین رابطه مهدی افنانی کارشناس بازار با بیان اینکه در فصل مجامع تکلیف سود سال‌گذشته مشخص می‌شود، افزود: برخی از شرکت‌ها به‌جای سودسازی برای سهامداران سود حاصل‌شده را به سمت افزایش سرمایه و طرحهای اقتصادی هدایت می‌کنند تا به این وسیله امتیازاتی به‌دست آوردند. این امتیازات باعث می‌شود سودآوری شرکت در سنوات آتی رو به بهبود برود. وی با اشاره به اهمیت فصل مجامع برای سرمایهگذاران بورسی توضیح داد: همزمان با روشن‌شدن عملیات سال‌گذشته و برنامه آینده شرکت‌ها سهامداران به درستی می‌توانند برای خرید و فروش اقدام کنند و روند روشنی را در پیش بگیرند. به گفته این کارشناس، شرکت‌های با تقسیم سود بالا معمولا مورد‌توجه سرمایهگذاران بیشتری قرار می‌گیرند. با توجه به شرایط اقتصادی کشور و اهرم‌های اثرگذار اقتصاد کلان بر بازار، این دسته از شرکت‌ها از جذابیت خاصی برای سهامداران برخوردارند. وی افزود: بعد از تقسیم سود، شرکت‌ها به دلیل وجود چسبندگی قیمتی، شکاف قیمتی را پر می‌کنند و به قیمت قبل بازمی‌گردند. این مهم نیز درمیان سهامداران طرفداران خاص خود را دارد. در گروه پتروشیمیها این رویه به‌طور معمول اتفاق می‌افتد و با پرشدن شکاف قیمتی، بازدهی مطلوبی نصیب سهامداران می‌شود، اما برخی شرکت‌ها ممکن است سود مناسبی را اعلام کنند اما سود را تقسیم نمی‌کنند، در واقع این دسته از شرکت‌ها سود را نه میان سهامداران تقسیم می‌کنند و نه روانه طرحهای توسعهای می‌کنند. کل سود این گروه‌ها هزینه استهلاک می‌شود و برای بازار نیز جذابیت چندانی ندارند. وی اظهار کرد: فصل مجامع بهترین زمان برای شناسایی عملکرد شرکت‌های بورسی است. برهمین اساس می‌توان گفت شرکت‌هایی که دست به افزایش سرمایه بزنند و وارد فاز طرحهای توسعهای شوند، در بلندمدت می‌توانند به نفع سهامدار ظاهرشوند، درغیر اینصورت و با انباشت سود توسط شرکت‌ها سهامدار با زیان مواجه خواهد شد. مهدی افنانی، ضمن اشاره به نقش مطالبه‌گری سهامداران خرد نسبت به عملکرد شرکت‌ها تاکید کرد: هرچه سهامداران خرد در فصل مجامع مطالبه‌گرتر باشند، شرکت‌ها نیز از ورطه وعده‌وعید خارج می‌شوند. سهامداران عمده نیز با درنظرگرفتن سیاست‌هایی در جهت منافع سهامداران خرد، بازار را به سمت رونق هدایت می‌کنند. فصل مجامع، فصلی برای مطالبه حقوق سهامداران خرد به‌منظور کارآیی و بهبود وضعیت بازارمحسوب می‌شود.
رفتار معقول سهامداران
بازگشت سهامداران به بازارسرمایه با رسیدن اخبار مثبت در فصل مجامع در کنار کاهش اثرگذاری عوامل تهدید‌کننده بر بازار می‌تواند تالارهای شیشه‌ای را از شرایطی که در۲۰ماه گذشته با آن مواجه بودند تاحدودی خارج کند. سودسازی مناسب شرکت‌ها جذابیت حضور در بازارسهام را افزایش می‌دهد. گرچه در حال‌حاضر سرمایهگذاران بورسی نگرانی‌هایی نسبت به ابهامات تهدیدآمیز ازجمله موارد تغییر نرخ خوراک پتروشیمیها، قطعی گاز و برق شرکت‌ها که برای سود آنها تهدیدآمیز است، دارند اما به هرروی سودهای خوبی که برخی صنایع شناسایی کرده‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌اند به شرط تقسیم آن میان سهامداران بستر ورود سرمایهگذاران بیشتری را به بازار فراهم میکند. حسن رضایی‌پور، کارشناس بازارسرمایه نیز در همین رابطه گفت: زمانی که بخشی از طبقه متوسط و ضعیف سرمایهگذاران وارد بورس می‌شوند؛ با توجه به اینکه این دسته به‌دنبال سودسازی و حتی امرار معاش از بازار سرمایه هستند، در چنین شرایطی تقسیم سود مفید است و به حفظ برند سهام کمک میکند. وی با بیان اینکه سهام بزرگ، بنیادی و شاخص‌ساز که عموم مردم در آن شرکت دارند، گزینه مناسبی برای جلب رضایت سهامدار محسوب می‌شود، عنوان کرد: در مقابل شرکت‌های درحال‌توسعه‌ای که سهامداران حرفه‌ای را در خود جای داده‌اند، سود به‌عنوان جایزه افزایش سرمایه می‌تواند با تاخیر به سهامداران برسد. همه این عوامل به شرطی تحقق می‌یابد که سود از طریق تجدید ارزیابی دارایی‌ها و یا از محل فروش قراردادهای بلندمدت به‌دست نیامده باشد. در اصطلاح به چنین سودی سود باکیفیت گفته می‌شود.
وی در پاسخ به اینکه چرا برخی از شرکت‌هایی که تقسیم سود ندارند برای سهامداران جذاب هستند، بیان کرد: این موضوع با وضعیت بازار رابطه مستقیمی دارد. اگر سود حاصل از افزایش قیمت سهام در بلندمدت قابل‌تصور باشد برخی سهامداران ترجیح می‌دهند قید تقسیم سود را بزنند. این دسته از سرمایهگذاران با مد‌نظر قراردادن عملیات توسعهای شرکت، جذب سودسازی در بلندمدت می‌شوند اما شرکت‌هایی که رشد آنها متوقف است و روی نمودار برخط افقی حرکت می‌کنند، همانند اغلب شرکت‌های پتروشیمی و پالایشی نظر سهامدار با تقسیم سود است. با توجه به اینکه این شرکت‌ها محل توسعه ندارند، سهامداران از آنها انتظار تقسیم سود دارند. به گفته این فعال بورسی، بسیاری از سهم‌ها در کمتر از ۱۰ سال۸۰برابر افزایش سرمایه دادند، به‌طوری که افزایش سرمایه آنها نیز قابل‌مشاهده است. سهامداران این دسته نیز معمولا خواستار تقسیم سود کمتر در ازای افزایش سرمایه هستند. وی ادامه داد: بعد از اتفاقاتی که در سال۹۹ رخ داد تا اسفند۱۴۰۰ افرادی که در بازار سرمایه باقی ماندند، اکثرا سرمایهگذاران قدیمی بازار هستند. این مشتری‌ها با مجامع و سهم‌ها آشنایی کامل دارند و با تحلیل سودسازی شرکت‌ها وارد فصل مجامع می‌شوند. به‌نظر می‌رسد شرکت‌های تولیدی، معدنی‌ها و صنایع مصرفی درسال گذشته به واسطه تورم، عملکرد سوددهی مناسبی از خود بر جای بگذارند. در اردیبهشت‌ماه نیز با انتشارگزارش ماهانه شرکت‌ها و شناسایی سهامی که برای مجامع خریداری می‌شود، وضعیت بهتر و روشن‌تر خواهد شد.
وی در پایان تاکید کرد: رفتار هوشمندانه سرمایهگذاران و خارج از هیجان آنها در هفته‌های اخیر درحالی‌که چیزی تا فصل مجامع باقی نمانده، به بهبود وضعیت فعلی بازار نیز کمک خواهد کرد. رویه سهامداران در بازار سرمایه که از سال۹۸ به دعوت برخی مسوولان وارد بازار شده بودند، تا حدود زیادی تغییر یافته است. طبیعتا در چنین بازاری قیمت‌ها دیگر حباب‌وار افزایش نخواهد یافت. آنطور که از شواهد برمی‌آید هوشمندی بازار در مقابل بخشنامه جنجالی وزارت صمت، حاکی از آن است که تا حدودی بازار از سرمایهگذاران هیجانی خالی شده که در آستانه فصل مجامع می‌تواند امیدواری‌های جدیدی ایجاد کند. در شرایط فعلی که بورس تهران در آن قراردارد بسیاری از سرمایهگذاران با تکیه بر عواملی همچون تورم، توافق احتمالی هسته‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌ای و تداوم رشد قیمت‌های جهانی براین باورند که سال‌جاری می‌تواند متفاوت‌تر از ۱۴۰۰ پیش برود. این روحیه در میان اهالی بازار باعث شده تا سرمایه‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌‌گذارانی که دید بلندمدت دارند خیز جدیدی برای سهام ارزنده بردارند. برهمین اساس به‌نظر می‌رسد این موضوع بتواند سهامداران را در معرض شناسایی سهام ارزنده قرار دهد، در واقع با توجه به ابهاماتی که وضعیت کلان اقتصادی کشور درگیرآن است، مردم برای حذف ارزش پول خود و به نوعی جانماندن از تورم اقتصادی ترجیح می‌دهند وارد بازارسهام شوند تا از این طریق بتوانند ارزش پول خود را حفظ کنند.
